همه چیز درباره سندروم تخمدان پلی كیستیك

مین فود: سندرم تخمدان پلی کیستیک یا در اصطلاح عامیانه، تنبلی تخمدان همچون اختلالاتی است که در دختران و زنان در سنین باروری بروز پیدا می کند. این سندرم می تواند با علایم و عوارض مختلفی، همچون ناباروری همراه باشد.

به گزارش مین فود به نقل از ایسنا، دکتر فرناز فاطمی جراح و متخصص زنان و زایمان و عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا درباره علت اطلاق «سندرم» به این اختلال، اظهار داشت: واژه سندرم یا نشانگان در مواردی به کار برده می شود که یک اختلال یا بیماری با دو علامت یا بیشتر بروز یابد. تخمدان پلی کیستیک نیز دست کم با دو علامت همزمان بروز می یابد و تشخیص داده می شود و به همین دلیل، سندرم نامیده می شود.
وی درباره عوامل بروز این سندرم عنوان کرد: بااینکه مطالعات و پژوهش های مختلفی درباره سندرم تخمدان پلی کیستیک انجام شده، اما هنوز علت اصلی بروز آن ناشناخته است. باتوجه به پژوهش های انجام شده می توان گفت عوامل ژنتیکی یا عوامل محیطی و یا تلفیقی از این دو می تواند علت بروز این سندرم باشد.
عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا درباره علایم و تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک توضیح داد: تشخیص این سندرم برمبنای علایم است و زمانی تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک مطرح می شود که خانمی دو علامت از سه علامت اصلی این سندرم را داشته باشد. شایع ترین علامت این سندرم که تقریباً در همه مبتلایان دیده می شود، اختلالات قاعدگی است که به صورت بی نظمی در قاعدگی بروز می کند. البته بی نظمی در قاعدگی هم شامل قاعدگی های زود به زود و هم دیر به دیر است، اما در سندرم تخمدان پلی کیستیک معمولاً قاعدگی دیر به دیر است. یعنی خانم کمتر از ۹ پریود در سال دارد یا فاصله بین پریودهایش بیش از ۳۵ روز است. یکی از عوارض این پریودهای دیر به دیر این است که معمولاً خونریزی قاعدگی شدید و طولانی است و گاه ممکنست خانم بعد از ۳ یا ۴ ماه پریود شود و این پریود حتی تا ۲ هفته طول بکشد.
فاطمی بروز علایم بالینی ناشی از افزایش سطح هورمون های مردانه را علامت اصلی دیگر سندرم تخمدان پلی کیستیک دانست و اظهار نمود: یکی دیگر از سه علامت اصلی این سندرم افزایش سطح آندروژن یا هورمون های مردانه است. البته این افزایش لزوماً نباید در آزمایش خون مشخص شود، برای اینکه حساسیت این آزمایش بالا نیست و نتایج در آزمایشگاه های مختلف، ممکنست متفاوت باشد. بنابراین، ما به علایم بالینی این افزایش توجه می نماییم. مهم ترین علامت افزایش هورمون های مردانه افزایش موهای زائد ضخیم و مردانه در صورت و بدن است. علایم دیگر افزایش آندروژن در زنان، ریزش موی سر با الگوی مردانه و جوش و آکنه مقاوم به درمان است.
این متخصص زنان با اشاره به نمای پلی کیستیک تخمدان ها در سونوگرافی بعنوان علامت سوم سندرم تخمدان پلی کیستیک، اضافه کرد: در مبتلایان به این سندرم تخمدان ها در سونوگرافی بزرگ تر از حد معمول اند و حاشیه تخمدان ها پر از فولیکول های ریز است. یادآوری این نکته لازم است که بااینکه عبارت پلی کیستیک به وجود کیست دلالت دارد، ولی در حقیقت منظور همان فولیکول های ریز است.
ایشان سپس بیان کرد: همانطور که گفته شد، اگر خانمی دو علامت از این سه علامت اصلی را داشته باشد، تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک برای او مطرح می شود. اما در کنار این سه علامت اصلی، علایم دیگری همچون چاقی، که در اغلب مبتلایان دیده می شود، ناباروری، اختلالات خوردن، اختلالات خواب و افسردگی نیز در مبتلایان به این سندرم دیده می شود.
عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا درباره میزان و سن شیوع این بیماری اظهار داشت: در مطالعات و پژوهش های مختلف، شیوع این سندرم بین پنج تا بیست درصد گزارش شده است. اما ما در مرکز درمان ناباروری ابن سینا که یک مرکز ارجاعی است، با شیوع بیش از ۲۰ درصد مواجه هستیم. سن بروز علایم هم بعد از سن بلوغ است، در حقیقت ممکنست دخترخانمی از همان دوران جنینی مبتلا به این سندرم باشد، اما بعد از بالغ شدن علایم آن بروز می یابد.
وی درباب درمان این سندرم، اشاره کرد: ابتدا باید خاطرنشان کنم که متأسفانه برای این اختلال درمان قطعی و دائمی وجود ندارد. یعنی مبتلایان به این سندرم نیاز به کنترل دائمی و درمان علامتی دارند تا سنین یائسگی که تخمدان ها کوچک شوند و ذخیره تخمدان کم شود. بنابراین، بیماران نباید انتظار داشته باشند که با مصرف یک دوره دارو، این اختلال برطرف شود و همانطور که عرض کردم، درمان های ما برمبنای علامت است.
وی درباب درمان های سندرم تخمدان پلی کیستیک عنوان کرد: مهم ترین و اولین گام درمان در مبتلایان به سندرم تخمدان پلی کیستیک کاهش وزن و اصلاح سبک زندگی است. اصلاح سبک زندگی شامل اصلاح عادات نادرست تغذیه، خواب، تحرک و... است. در زمینه کاهش وزن هم ما توقع زیادی از بیماران نداریم و اگر فقط پنج تا ۱۰ درصد از وزن خودرا کم کنند، خودشان شاهد بهبود علایم این سندرم خواهند بود.
این متخصص زنان با اشاره به درمان علامتی در مبتلایان به سندرم تخمدان پلی کیستیک اضافه کرد: همانطور که گفتم، رویکرد درمانی ما مبتنی بر شکایت بیمار است. مثلاً اگر خانمی با شکایت بی نظمی قاعدگی به ما مراجعه کند، از درمان دارویی هورمونی، یعنی قرص های ترکیب استروژن و پروژسترون و یا فقط پروژسترون استفاده می نماییم. اگر شکایت اصلی رشد موهای زائد و آکنه باشد، از همان داروهای هورمونی پیش گفته به همراه داروهای ضدآندروژن استفاده می نماییم و ممکنست لیزر موهای زائد را سفارش نماییم. اما اگر مشکل اصلی خانم ناباروری باشد، رویکرد ما متفاوت خواهد بود.
وی درباب درمان ناباروری در مبتلایان به سندرم تخمدان پلی کیستیک اظهار داشت: یک باور اشتباه وجود دارد که همه مبتلایان به سندرم تخمدان پلی کیستیک باید برای حاملگی آی وی اف انجام دهند. این باور کاملاً نادرست است. همانطور که گفته شد، علت اصلی ناباروری مبتلایان به این سندرم، اختلال تخمک گذاری است. گاهی فقط با پنج تا 10 درصد کاهش وزن، بی نظمی قاعدگی در خانم مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک برطرف می شود و بدون هیچ درمانی، می تواند حامله شود. اگر این کاهش وزن مؤثر نبود، ما علت ناباروری را به دقت بررسی می نماییم و اگر آزمایش اسپرم آقا نرمال بود و لوله های فالوپ خانم نیز سالم بود، از روش های ساده، یعنی تجویز داروهای تحریک تخمک گذاری استفاده می نماییم و با سونوگرافی کنترل می نماییم که آیا فولیکول ها رشد مناسب دارند. اگر این روش نتیجه بخش نبود، مرحله بعد آی یو آی و در صورت ناموفق بودن، مرحله آخر انجام آی وی اف است.
فاطمی با اشاره به ضرورت تشخیص و کنترل سندرم تخمدان پلی کیستیک از سنین نوجوانی تصریح کرد: متأسفانه باور اشتباهی در بین برخی خانواده ها وجود دارد که دختران قبل از ازدواج نباید به متخصص زنان مراجعه کنند و یا مصرف داروهای هورمونی ممکنست در آینده موجب ناباروری دختران شود. این باورها کاملاً نادرست است. داروهای هورمونی سبب ناباروری نمی شوند و مهم تر از آن، در صورتیکه علایم این سندرم کنترل نشود، در آینده ممکنست عوارض جدی مانند ناباروری برای دختر به همراه داشته باشد. بنابراین، اگر دختر نوجوانی دو علامت از سه علامت اصلی گفته شده را داشت، باید به پزشک مراجعه کند. البته، باید توجه داشت که ممکنست از زمان بلوغ یعنی اولین قاعدگی تا دو سال بی نظمی در قاعدگی وجود داشته باشد که طبیعی و ناشی از عدم هماهنگی عملکرد هورمون های مغزی و تخمدانی است.
بنابر اعلام مرکز درمان ناباروری ابن سینا، وی ادامه داد: اما بعد از آن اختلالات قاعدگی باید جدی گرفته شود. برای اینکه اگر مثلاً دختر خانمی ۴ یا ۵ ماه قاعدگی نداشته باشد، بعد از آن ممکنست خونریزی شدید و طولانی داشته باشد که چنین وضعیتی می تواند موجب بروز کم خونی در او شود و همین طور قاعدگی دیر به دیر با افزایش ضخامت دیواره رحم هم راه است که می تواند در آینده زمینه ساز بروز سرطان رحم شود. البته خوشبختانه، ما در کلینیک تخصصی سندرم تخمدان پلی کیستیک در مرکز ابن سینا مراجعان نوجوان و جوان زیادی داریم که تحت نظر تیم تخصصی این کلینیک هستند.
عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا در آخر اشاره کرد: سبک زندگی سالم مهم ترین رکن در کنترل علایم سندرم تخمدان پلی کیستیک است. حتی اگه خانم گرفتار چاقی نباشد، عادات نادرست مانند دیر به خواب رفتن و دیر از خواب برخاستن، صبحانه نخوردن، تحرک نداشتن و مصرف غذاهای آماده و چرب می تواند موجب تشدید علایم این سندرم شود. بنابراین، مهمست که خانم هایی که اضافه وزن دارند، حتما با مشاوره با یک متخصص تغذیه و دریافت یک رژیم غذایی مناسب وزن خودرا کاهش دهند و همه مبتلایان به این سندرم، فارغ از وزن، یک سبک زندگی سالم همراه با روزانه دست کم نیم ساعت ورزش در پیش بگیرند.