حکم شاهانه برای مریضخانه پیشانی سفید

به گزارش مین فود، شاه صاحب قران قاجار که از سفر فرنگ برگشت، حکم همایونی تقریر کرد که بیمارستانی در تهران ساخته شود به سیاق اروپایی ها. همین بود که اولین بیمارستان مدرن ایران در میدان هشت گنبد پایتخت بنا شد و حالا هم با عمری بیشتر از ۱۵۰ سال همچنان پابرجا می باشد و خدمات نوین طب را به مردم عرضه می کند.

به گزارش مین فود به نقل از ایسنا، ناصرالدین شاه که از سفر فرنگ بازگشت، تجربه بیمارستان های فرنگی به مذاقش خوش آمده بود، خواست تا در تهران بیمارستانی بنا کنند به سبک و سیاق اروپایی ها و دستور داد: "حکم همایون شد که مریضخانه ای به سبب مرضای مسلمین ساخته شود و مهندسین مشغول طرح و نقشه آن می باشند". همین بود که میرزاتقی خان امیرکبیر همت کرد و کار ساخت "مریض خانه دولتی" را آغاز کرد؛ مریض خانه دولتی که به قول بسیاری، قدیمی ترین و حتی اولین بیمارستان مدرن ایران است و موسس آن هم فردی به نام علی اکبر خان نفیسی، معروف به ناظم الاطبا بود که بنابر روایات نخستین پزشک ایرانی و پزشک مخصوص ناصرالدین شاه بوده است.

بر این اساس بود که اولین بیمارستان مدرن ایران با سبک و سیاق فرنگی در تهران و در محله ای به نام هشت گنبد، همان میدان حسن آباد فعلی، بیشتر از ۱۵۰ سال پیش به ریاست ناظم الاطباء تاسیس شد.

طبق تاریخچه ای که از جانب دکتر حسین کرمانپور- مدیر اورژانس بیمارستان سینا جمع آوری شده و در اختیار ایسنا قرار گرفته است، جالب است بدانیم بر مبنای مستندات، در آن زمان ریاست مریضخانه و دارالفنون را اغلب یک نفر و با حکم شاهانه به عهده داشته است؛ یعنی با کمی اغراق میتوان گفت عملاً تاسیس مرکزی درمانی توام با آموزش هم در همین زمان بوده است. به صورتی که در تاریخ منتظم ناصری که از جانب محمدحسن خان اعتمادالسلطنه نوشته شده، آمده است: «سنهء ۱۲۹۸ ه. ق (۱۲۵۹ ه. ش)، نواب اعتضادالسلطنه وزیر علوم، شب عاشورا به رحمت الهی پیوست و ریاست مدرسه مبارکه دارالفنون دولتی و مریضخانه را به جناب مخبرالدوله علیقلی خان وزیر کل تلگرافخانه ممالک محروسه واگذار فرمودند.»

گویا در سال ۱۲۶۱ ه. ش، در این مریضخانه، شش پزشک، یک داروساز و ۲۵ نفر اعضای اداری و خدمه فعالیت داشتند و یکی از پزشکان هم کشیک شبانه روزی بیمارستان بوده است.

مریضخانه آنطور که در نوشته ها گفته می شود، یک درب ورودی داشت به غایت زیبا و جذاب با آجرکاری های مقرنس و تاج و علامت شیر و خورشید حکاکی شده در سردر ورودی هشتی شکل که بر طاق گرد و بلند ورودی قرار داشت و پنجره هایی محیط داخل مریضخانه را به بیرون ارتباط می داد.


درشگه؛ نخستین وسیله حمل و نقل بیمار
همچنین نخستین وسیله حمل و نقل بیمار آنگونه که در تصاویر دیده می دشود، اسب و قاطرهایی بودند که درشگه را به دنبال خود می کشیدند. در ورودی مریضخانه اکثراً چند گزمه با سلاح گرم می ایستادند تا نظم را برقرار کنند. از محیط آن زمان بیمارستان نوشته ای دیده نشده، اما گویا درخت هایی فراوان داشته با چندین عمارت که بیماران واگیر را از غیرواگیر جدا می کردند. مریضخانه دولتی از سراسر ایران بیمار می پذیرفت تا هم درمان کند و هم به تربیت پزشکان جوانی بپردازد که آینده پزشکی ایران را رقم زنند. گفته می شود که در همان سال اول تاسیس بالغ بر ۲۲۰۰ بیمار در مریضخانه دولتی معالجه می شوند و چیزی نمی گذرد که آوازه «مریضخانه دولتی» در سراسر ایران می پیچد تا بیماران مأیوس از همه جا را به سمت پایتخت کشاند.

بعدها این مریضخانه چندین بار با ریاست آلمانی ها، روس ها و انگلیسی ها دست به دست شد که بنابر روایات گویا در زمان روس ها بدترین دوران گذار بیمارستان بوده است. در نهایت در سال ۱۲۹۷ ه. ش مریضخانه، به دست یک رئیس ایرانی به نام دکتر حکیم الدوله پزشک مخصوص احمد شاه و دو نفر مشاور پزشک انگلیسی سپرده شد و در همین سال دولت بودجه بیمارستان را به سالیانه ۲۴۰۰۰ تومان رساند. این شد که تعداد تخت های بیمارستان به ۸۸ تخت افزوده شد و تعداد بیمارن سرپایی تحت مداوا قرار گرفته به دو برابر یعنی ۴۰۰۰ نفر رسید.

مریضخانه دولتی در سال ۱۲۹۸ ه. ش، به واسطه نظارت انگلیس ها به مریضخانه انگلیسی تغییر نام داد و سپس با روی کار آمدن دولت کم دوام سید ضیاء الدین مجدداً نام «مریضخانه دولتی» به خود گرفت. بالاخره در سال ۱۳۰۵ شمسی، پزشکان انگلیسی بعد از ۲۰ سال این بیمارستان را به مقصد کشور خود ترک کردند و در نهایت از همین سال تا به امروز، ریاست آن همواره برعهده پزشکان ایرانی بوده است.
مکتب "عدل" و قدیمی ترین مرکز جراحی ایران
از آن پس تقریبا هر پزشکی که در ایران درس طبابت فرا گرفت، نخستین خواستگاه علمی اش، «مریضخانه دولتی» بود. در نهایت هم در آستانه سال ۱۳۱۹، هجری شمسی و با تکمیل فرایندهای ساختاری، مریضخانه دولتی برای پاسداشت ابن سینا به «بیمارستان سینا» تغییر نام داد و همچنان بعنوان اولین بیمارستان و قدیمی ترین بیمارستان کشور به بیماران ارائه ی خدمت می کند. در همین سال ها بخش و درمانگاه برای نخستین بار در بیمارستان افتتاح شد. در سال ۱۳۲۸ ه. ش هم به همت پروفسور عدل که در دانشکده پزشکی فعالیت می کرد و بعدها ریاست بخش جراحی بیمارستان سینا را برعهده داشت، بخش سوانح در بیمارستان افتتاح شد و بعد هم با همت مجدد وی، بخش جراحی در بیمارستان سینا به وجود آمد. باید توجه کرد که به قول دکتر محمد طالب پور- رئیس فعلی بیمارستان سینا، مکتب عدل که در جراحی ایران نهادینه شده است، روش جراحی های پرفسور عدل بود که برای نخستین بار به صورت مدرن در ایران اجرا شد. آن زمان تمام جراحی ها توسط پروفسور عدل انجام می شد و کار جراحی چندان پیشرفته نبود، اما رفته رفته در بیمارستان سینا بخش ارولوژی، ارتوپدی و مغز و اعصاب باز شد و مفهوم جراحی، خویش را در بیمارستان سینا نشان داد. میتوان گفت قدیمی ترین مرکز جراحی ایران و مرکز تروما و تصادفات در ایران، بیمارستان سینا است. ازاین رو مشخص است که لازمه پیشرفت علم، پیشرفت مراکز خدماتی و درمانی و دانشگاهی است و بیمارستان سینا با همان مدل، رشد و پیشرفت خوبی پس از انقلاب و پس از جنگ داشت.

بر این اساس در بیمارستان سینا با رشد گروههای جراحی به صورت همزمان گروههای وابسته به جراحی، همچون پاراکلینیک ها و رادیولوژی و… رشد کردند و بیمارستان سینا امروزه به صورت قابل ملاحظه ای پیشرفت کرده است. امروزه جراحی مدرن جراحی مینیمالی اینویزیو است؛ یعنی جراحی های کم تهاجمی که دانشگاه علوم پزشکی تهران و بیمارستان های سینا و امام خمینی (ره) حدودا به صورت هم زمان فعالیت در این حوزه را پیش گرفته اند؛ به صورتی که از سال ۱۳۷۲ لاپاروسکوپی بعنوان روشی کمتر تهاجمی در این مراکز شروع شد.

حالا بیمارستان سینا یکی از بزرگترین و قدیمی ترین بیمارستان های ایران است. بیمارستان سینا بعنوان یکی از بیمارستان های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی تهران و یکی از مراکز جراحی بخصوص در موارد تروما در ایران به حساب می آید.



دکتر محمد طالب پور- رئیس بیمارستان سینا در رابطه با شرایط فعلی بیمارستان سینا و خدمات خاص و نوین در این بیمارستان به ایسنا می گوید: امروز میتوان ادعا کرد که پر مریض ترین و متنوع ترین بخش، بخش لاپاروسکوپی بیمارستان سینا است و بیماران در این بخش درمان می شوند. جراحی عروق که یکی از ملزومات تصادفات و جنگ و… است، در بیمارستان سینا بخشی بسیار پیشرفته و با سابقه دارد و سالیان سال رزیدنت فوق تخصصی تربیت می کند. امروزه روش های باز و سنتی جراحی عروق به روش جدید تبدیل گشته است و در اینجا به بهترین روش صورت می گیرد. یکی از کارهای بزرگ در جراحی قلب و عروق طرح ۲۴۷ است که اجرا می شود و اقدامات درمانی در ارتباط با تمام بیماران سکته قلبی که به صورت اورژانسی به بیمارستان سینا ارجاع داده می شوند، در چارچوب طرح ۲۴۷ در کمتر از دقایقی صورت می گیرد. همین کار با قانون ۷۲۴ در گروه جراحی مغز و اعصاب هم صورت می گیرد و سه گروه متبحر در این بیمارستان داریم. البته این روش ها گران است و محدودیت هایی برایشان وجود دارد ولی این پتانسیل در بیمارستان سینا وجود دارد و این بیمارستان یکی از پیشتازان این کار است.

طالب پور ادامه می دهد: در جراحان اورولوژی بهترین جراحان را در این مرکز داریم که کارهای پیشرفته ای را با روش لاپاروسکوپی و سیستوسکوپی انجام می دهند. در مورد تومورهای قاعده جمجمه هم پیشرفت شگرفی صورت گرفته و به روش سینوسکوپی صورت می گیرد و از راه سوراخ بینی، تومورها درآورده می شوند. در مجموع جراحی در بیمارستان سینا در اوج خود صورت می گیرد و این سبب افتخار است.
دگردیسی بموقع در قدیمی ترین بیمارستان ایران
رییس بیمارستان سینا می گوید: این پوست اندازی و دگردیسی در بیمارستان سینا بسیار بموقع رخ داد و وابستگی به روش های قدیمی و دگماتیسم در سینا با ذهنیتی خوب پیش رفت و تغییر در اساتید و جوان گرایی به سمت مدلهای خوب حرکت کرد. محل بیمارستان در جنوب شهر است و بنابراین حس همگون بودن با بیماران هم پر رنگ است و از دید پزشکان، بیماران به چشم آشنایی از خودشان که بیمار شده است، دیده می شوند. در مجموع به واسطه قدمت این بیمارستان، سنت هایی در آن وجود دارد که باآنکه ملموس نیست ولی در رفتارها محسوس است.
پزشکانی که درآمد کلان نمی خواهند
وی ادامه می دهد: خیلی از اساتید مطب شخصی دارند و می توانند بیماران را به مطب هایشان ارجاع دهند اما می بینیم که خیلی از بیماران آنها در فهرست عمل ها و ویزیت های بیمارستان هستند؛ این نکته نشان داده است کار آنها بالاتر از مرزهای مادی است. در مجموع باید تصریح کرد که در گروههای مختلف در این بیمارستان، پیشرفت ها شگرف بود و هر چند در اوایل انقلاب بعضی از اساتید از سینا رفتند و خلائی به وجود آمد، اما در چند سال گذشته، بازسازی صورت گرفت و نیروهای جوان و علاقمند آغاز به کار کردند.
پیشانی سفید «سینا» میان جامعه پزشکی
طالب پور همینطور تاکید می کند: اداره بخش های دانشگاهی باید علمی باشد؛ چونکه کسی که وارد دانشگاه می شود این هدف را ندارد که درآمد کلانی کسب کند و اگر چنین بود بیرون از بیمارستان های دولتی پول بیشتری وجود دارد. ازاین رو او عشقی علمی دارد و اگر کسی بتواند این انگیزه را بارور کند، رشد سریع حاصل می شود.

وی می افزاید: من همه جا گفته ام که بخش نورولوژی بیمارستان سینا سمبل رشد نیروهای جوان است. این افتخار ماست که یکی از بهترین بخش های ما در بیمارستان سینا بخش نورولوژی است. این بخش پیشرفت زیادی داشته و بیماران اعتماد کردند. زمانی فقط بیماران چاقو خورده به بیمارستان سینا می آمدند و امروز از اقصی نقاط کشور و حتی از بیرون از کشور بیمار وارد بیمارستان می شود. امروز پیشانی سینا در جامعه پزشکی سفید است.
پوشش درمانیِ مرکز و جنوب شهر
طالب پور در رابطه با ضریب اشغال تخت و مراجعات روزانه به بیمارستان سینا هم به ایسنا می گوید: برای آمار دقیق باید به اسناد رجوع کنم و معمولاً هر روز آمارها به من عرضه می شود. ما در بیمارستان حدودا ۵۰۰ تخت داریم که در بخش های مختلف به صورت متوسط رجوع کنندگان متفاوت می باشد. ضریب اشغال تخت های اورژانس و ای سی یو در بیمارستان سینا ۱۰۰ درصد است و بخش های عادی در کل ۸۵ درصد ضریب اشغال تخت دارند که در عمل به مفهوم اقبال زیاد بیماران به بیمارستان سینا است. در عین حال میتوان اینطور ادعا کرد که بیمارستان سینا بخش بزرگی از قسمت میانی و جنوب شهر را سرویس می دهد و با عنایت به قدمت آن اعتماد لازم را به دست آورده است.

وی همینطور می گوید: باید این نکته را هم بگویم که مرکزی که بخش تروما و تصادفات را در خود دارد، آمار مرگ و میر بالایی دارد و به جرات می توانم ادعا کنم آمار اقدامات درمانی ما خیلی خوب است. این ذهنیت که در بیمارستان سینا خیلی از بیماران فوت می کنند به این علت است که حادثه دیدگان تصادفات وحشتناکی به بیمارستان سینا آورده می شوند.

رییس بیمارستان سینا در ادامه صحبت هایش به تعداد پرسنل و اعضای هیات علمی بیمارستان سینا هم اشاره می کند و می گوید: به صورت دقیق ما ۱۳۰ عضو هیات علمی و در حدود ۵۰۰ پرستار و حدودا ۵۰۰ نفر کادر داریم که کمک بهیار و بهیار و درمانی و اداری و… هستند. در کل در حدود ۱۱۳۰ پرسنل داریم که بسیاری شرکتی هستند و رسمی نیستند و ۵۰۰ تخت داریم.
و اما تکریم بیمار...
طالب پور همینطور در رابطه با منشور حقوق بیماران و مباحث در رابطه با رعایت کرامت بیماران در مراکز درمانی هم به ایسنا می گوید: با رشد تمدن، نیازهایی باید باور و جدی گرفته شود. زمانی بود که به بیمار توضیحی در رابطه با روند درمانش داده نمی شد و شاید ۵۰ سال پیش کسی اجازه سوال کردن در رابطه با اقدامات درمانی را نداشت. ما هم به یاد داریم که در زمان دانشجویی ارتباطی با مریض نداشتیم. ولی با پیشرفت جوامع و رشد ارتباطات، افراد احساس نیاز می کنند و پزشکان هم پذیرفته اند که این توضیحات را به بیمار ارائه دهند. این پذیرش به واسطه پیشرفت جامعه است و در مراکز دولتی هم باید تلاش نماییم تا عقب نمانیم.

طالب پور می افزاید: بافتی که در بیمارستان سینا وجود دارد و برخوردی که با بیماران می شود در هیچ جای دیگری وجود ندارد و به واسطه بافت و شرایط فرهنگی بیمارستان، گردش کار در بیمارستان سینا بسیار سریع است و ما مریض معطل و بستری شده برای عمل کم داریم و کار به نحوی طراحی شده است که مریض بخوابد و بامداد جراحی شود. تغییر این وضعیت نسبت به سالهای قبل به شکلی تکریم بیمار است.

وی در پاسخ به سوال ایسنا در رابطه با هزینه های درمان افراد کم بضاعت یا بی بضاعت هم می گوید: می توانم ادعا کنم ما یکی از پرخَیِرترین بیمارستان ها هستیم و مددکاری ما حجم زیادی از این گونه بیماران را پوشش داده است. چون اعلام عمومی و تبلیغ بر این مسئله می تواند سبب سو استفاده شود، بنابراین مانور داده نمی گردد.





منبع: minfood.ir