وضعیت سالمندی در کشور

به گزارش مین فود، مجری پروژه بومی سازی U3A در ایران و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران ضمن اشاره به وضعیت سالمندی در کشور، از ایجاد مدل ایرانی دانشگاه سالمندی در کشور و اجرای پایلوت آن در دانشگاه علوم پزشکی ایران اطلاع داد و اظهار داشت: دانشگاه سالمندی فضایی است که سالمندان دور هم جمع شده و بر مبنای نیازهایی که دارند، مهارت هایی را یاد می گیرند تا بتوانند زندگی شان را مدیریت کنند.

دکتر سیده صالحه مرتضوی- عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران و معاون پژوهشی مرکز تحقیقات سلامت روان سالمندی، در گفتگو با ایسنا، در رابطه با وضعیت سالمندی در کشور، اظهار داشت: در هر جامعه ای اگر نسبت افراد ۶۰ سال به بالا به کل جمعیت آن جامعه ۱۲ درصد یا بالاتر باشد، آن جامعه به عنوان جامعه ای سالخورده شمرده می شود. در ایران بر مبنای سرشماری که در سال ۱۳۹۵ انجام شد، ۹.۲۸ درصد جامعه را افراد سالمند می سازند و هم اکنون این نسبت بالاتر رفته است. البته باید توجه کرد که در همان سال ۱۳۹۵ هم مناطقی مانند طالقان را داشتیم که حدود ۲۴ درصد جمعیت شان را سالمندان تشکیل می دادند یا استانی مانند گیلان را داشتیم که ۱۳ درصد از جمعیت شان سالمندان بودند.
افزایش ۶ برابری سالمندی در ایران طی ۶ دهه
وی با اعلان اینکه بر این اساس ایران باآنکه سالها جمعیت جوان داشته است اما به سمت سالخوردگی جمعیت میرود، اظهار داشت: در عین حال بر مبنای سرشماری هایی که از سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۹۵ انجام شده، جمعیت سالمند ما حدودا حدود ۶.۳ برابر شده است. در صورتیکه طی این سال ها در دنیا جمعیت سالمندی حدود پنج برابر شده است. بدین سبب در ایران با سرعت بیشتری به سمت سالخوردگی جمعیت می رویم.
انفجار جمعیت سالمندی در کشور طی ۲۰ سال آینده
مرتضوی افزود: باتوجه به این که Baby Boom ما در کشور که همان کودک نسل انفجار جمعیت و دهه ۶۰ است، حدود ۱۴۲۰ به سالمندی می رسد و ما در کمتر از ۲۰ سال آینده انفجار جمعیت سالمندی را در ایران خواهیم داشت. این در حالیست که در کشورهای توسعه یافته حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ سال طول کشیده تا این روند را طی کنند. بدین سبب ما فرصت بسیار کمتری داریم تا بتوانیم برنامه ریزی و سیاستگذاری کرده و زیرساخت های لازم را در کشور برای مواجهه با سالخوردگی جمعیت فراهم نماییم.
چالش های سالمندی
وی با اعلان اینکه باآنکه ما همواره این نکته را متذکر میشویم که سالخوردگی جمعیت یک موفقیت بزرگ شمرده می شود و مرهون رشد، توسعه و پیشرفت در تکنولوژی، حوزه های پزشکی و... است، اما به هر حال وقتی جمعیتی به سمت سالخوردگی می رود، با یکسری چالش ها مواجه خواهد شد، اظهار داشت: چالش هایی مانند شیوع بالاتر انواع بیماریهای مزمن و افزایش بار مالی بر سیستم سلامت، در کنار آن مسائل رفاهی، معیشتی و اجتماعی هم وجود دارد. وقتی جمعیتی به سمت سالخوردگی می رود، ما نیروی کار کمتر و نسبت سرباری بالاتری داریم. چالش هایی که مربوط به بحث های بازنشستگی و صندوق های بازنشستگی است وچالش های مربوط به سیستم بیمه همچون مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
دانشگاهی برای سالمندان
مرتضوی با اعلان اینکه مدیریت مسائل در رابطه با سالخوردگی جمعیت احتیاج به صرف نیرو، هزینه و زمان زیادی دارد، اظهار داشت: از طرفی در کشوری مانند ایران نیروی متخصص در حوزه سالمندی محدود است و مگر چقدر نیرو میتوان تربیت کرد که بتواند پاسخگوی این جمعیت بیش از پیش باشد؟. باید توجه کرد که این چالش فقط خاص ایران نیست و دنیا با پدیده سالمندی مواجه می باشد. کشورهایی که زودتر از ما درگیر این پدیده بودند راهکارهای مختلفی را برای مواجهه با این پدیده آزمودند که یکی از این راه حل ها توانمندسازی خود سالمندان است. بطوریکه سالمند را توانمند کرده تا خودش بتواند بخشی از مشکلاتش را مدیریت کند. یکی از مهارتهای توانمندسازی سالمندان، آموزش به سالمندان است. حال مسئله بعدی اینست که آموزش سالمند با آموزش سایر سنین متفاوت می باشد و به همین دلیل فضاهایی به وجود آمده که خاص آموزش سالمند است که در دنیا به U۳A مشهور است که در ایران به آن دانشگاه سالمندان گفته می شود. شرکت کنندگان در این دانشگاه ها افراد بالای ۵۰ سال و سالمندان عزیز هستند. یکی از اهداف مهم این دانشگاه اینست که سالمند را به شکلی توانمند کند تا بتواند نیازهایش را مدیریت کرده و به آن پاسخ دهد.

وی با اعلان اینکه قرار نیست در دانشگاه سالمندی به سالمندان فقط اطلاعات دانشی عرضه و در آخر کار به آنها مدرک آکادمیک هم عرضه دهیم، اظهار داشت: بلکه دانشگاه سالمندان فضایی است که سالمندان دور هم جمع شده و بر مبنای نیازهایی که دارند، مهارت هایی را یاد می گیرند تا بتوانند زندگی شان را مدیریت کنند. این به افراد کمک میکند که در دوره سالمندی هم مانند قبل سالم و فعال باشند و همچنان در جامعه حضور پررنگ داشته باشند.

مرتضوی با اعلان اینکه در دنیا مدلهای مختلفی از دانشگاه های سالمندی وجود دارد و هر کشوری بر مبنای شرایط کشور و شرایط سالمندانش این دانشگاه ها را مدیریت می کند، اظهار داشت: ظهور دانشگاه های سالمندی از ۱۹۷۲ در فرانسه بود. در فرانسه دانشگاه های سالمندی به دانشگاه های دولتی وابسته بوده و باهمکاری شهرداری ها اداره می گردند. معمولاً آموزش ها توسط اساتید دانشگاه ها عرضه می شود وشرکت کنندگان در دوره های آموزشی هزینه چندانی نمی پردازند که این مدل فرانسوی دانشگاه سالمندان است. مدل دیگر مدل انگلیسی است که نهادی مستقل بوده و خود سالمندان آنرا مدیریت میکنند و هزینه ها را تأمین می کنند. در این مدل آموزش به همتایان رایج است و خیلی از آموزش ها توسط خود سالمندان عرضه می شود. کشورهای مختلف دنیا بر مبنای شرایط خود هر یک از این دو مدل اصلی را بومی کرده اند.
دانشگاه سالمندان در ایران
وی با اشاره به تجربه های ایران در حوزه راه اندازی دانشگاه سالمندی، اظهار داشت: در کشور ما از ۱۳۹۱ زاهدان نمونه ای از دانشگاه سالمندان را در زیرمجموعه معاونت بهداشتی راه اندازی کرده است و دوره های مختلفی را به سالمندان عرضه می دهد. یک نمونه از این دانشگاه ها هم در رفسنجان داریم، اما برای توسعه این دانشگاه در همه استانهای کشور، باید ابتدا مدل بومی کشور را استخراج می کردیم. به همین دلیل به سفارش اداره سلامت سالمندان دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی ایران یکسری مطالعاتی را در زمینه بومی سازی U۳A در ایران انجام داد. مطالعات مفصلی انجام شد و مدلهای موجود در دنیا مرور شد و نیازهای آموزشی-مهارتی سالمندان ایرانی استخراج شد و در نهایت مدل ایرانی دانشگاه سالمندی را تبیین و مدل اجرایی آنرا طراحی کردیم.

مرتضوی اضافه کرد: حالا بحث پایلوت دانشگاه سالمندان را در دانشگاه علوم پزشکی ایران پیش می بریم. باتوجه به شرایطی که در دوره کووید-۱۹ داشتیم و چون سالمندان جزو گروههای بسیار پرخطر بودند و نمی توانستیم کلاس ها را به صورت حضوری داشته باشیم، فعلاً به صورت مجازی دوره های آموزشی را با عنوان دانشگاه سالمندان در کشور آغاز کردیم تا زمینه برگزاری کلاس های حضوری هم فراهم گردد.

مجری پروژه بومی سازی U3A در ایران اظهار داشت: از پنجشنبه هفتم مهرماه ۱۴۰۱ مصادف با هفته ملی سالمند، آغاز به کار مجازی دانشگاه سالمندان در ایران را داشتیم. نخستین کلاس با مبحث آموزش تغذیه سالم در دوران سالمندی اجرا شد. قرار بر اینست که هر پنجشنبه ساعت ۱۸ این کلاس ها با موضوعات مختلف مورد نیاز سالمندان به شکل مجازی اجرا شود و خانواده ها میتوانند برای دسترسی پدرها، مادرها و پدربزرگ ها و مادر بزرگ ها در منزل این عزیزان حاضر شوند و امکان دسترسی آنها را از راه نشانی http: //aparat.com/vums فراهم آورند که این کار بسیار پرارزش بوده و حضور در کنار سالمند و فرهنگ سرزدن به آنها را هم تقویت میکند.

وی افزود: کلاس های مجازی در سطح کشوراز طریق معاونت های بهداشتی دانشگاه ها در استانها اطلاع رسانی شده است و انشالله فیلم ضبط شده این کلاس ها را هم در آپارات میتوانند ملاحظه کنند. بمحض آماده شدن مقدمات برگزاری کلاس های حضوری که مقرر است به صورت پایلوت اول در دانشگاه علوم پزشکی ایران داشته باشیم و بعد در سرتاسر کشور، اطلاع رسانی از راه رسانه ای مختلف صورت خواهد گرفت و محل برگزاری کلاس ها را اعلام می نماییم. به امید این که بتوانیم بستر لازم برای سالمندی سالم و فعال را در کشور فراهم نماییم.




منبع: مین فود