کدام یک از ما در کودکی علاقه ای به داشتن اسباب بازی نداشت؟! اساسا همه ما دوست داشتیم اسباب بازی های خاص و متنوعی داشته باشیم. پسرها ماشین و تفنگ مینیاتوری را دوست داشتند و دختران عروسک را ترجیح می دادند. تا به امروز، نه تنها نیاز و علاقه کودکان به این گونه اسباب بازی ها تغییر نکرده بلکه میزان گرایش آنها به انواع اقسام اسباب بازی ها از عروسک های باربی تا اکشن فیگورهای جنگی افزوده شده است؛ دلیل آن هم مشخص است، کودکان دوست دارند بازی کنند.
دانشمندان ثابت کرده اند که هیچ چیز برای کودک بهتر از یک اسباب بازی نیست. اسباب بازی ها به رشد توانایی های خاصی در کودکان کمک می کنند؛ بنابراین، درروند بازی، توانایی های ذهنی کودک رشد می کند و حافظه او بهبود می یابد اما بسیاری از انواع اسباب بازی ها به دلیل تأثیراتشان بر کودکان موردانتقاد قرارگرفته اند. بازی با اسباب بازی های جنگی ازجمله تفنگ، شلاق، سپر، تانک، تیرکمان و شمشیر ازجمله اسباب بازی های چالش برانگیزی است که در ارتباط با تأثیرات آنها بر روح و روان کودکان با دکتر محمدپارسا عزیزی، روان درمانگر کودک و مدیر گروه روانشناسی دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات به گفتگو پرداختیم.
بچه ها با داشتن اسلحه احساس قدرت می کنند
گاهی میزان علاقه کودکان به انجام بازی های تفنگی و جنگی در حدی است که آنها تمایل دارند حتی با خانه سازی و لگوهای خود، تفنگ و ابزار جنگی درست کنند؛ دکتر عزیزی یکی از دلایلی گرایش کودکان به انجام این بازی ها را خودمحور بودن کودکان عنوان می کند و می گوید: «کودکان در بیشتر دوران کودکی به خصوص در چهار تا پنج سالگی گرفتار افکار خودمحوری می شوند. آنها تمایل دارند کنترل اوضاع محیطی را در دستشان بگیرند و بر روی والدین، اطرافیان و دوستان خودشان کنترل پیدا کنند؛ برحسب همین خودمحوری، یکی از ابزارهایی که کودکان می توانند کنترل را اعمال کنند و قدرت خودشان را نشان دهند، داشتن اسلحه است.»
این روانشناس ادامه می دهد: «خیلی از مکان هایی که امنیتشان حائز اهمیت می باشد مثل فرودگاه ها و مراکز خرید گاهی اجازه ورود اسلحه هایی که بسیار شبیه اسلحه های واقعی هستند، نمی دهند چون این اسلحه ها امکان دارد سبب ایجاد ترس در بچه های دیگر یا حتی افراد دیگر شود، اما بچه ها از راه این اسباب بازی ها می خواهند قدرت و میزان تسلطشان بر محیط را نشان دهند.»
پسرها بیشتر از دخترها به بازی های جنگی علاقه مندند
عزیزی در ارتباط با میزان علاقه پسربچه ها به انجام بازی های خشن و جنگی می گوید: «در بین بچه ها، پسربچه ها بیشتر احساس قدرت می کنند، به دلیل اینکه مسائل فرهنگی، اجتماعی و حتی زیستی و طبیعی، قدرت فیزیکی و بدنی پسرها را بیشتر به آنها گوشزد کرده و در ناخودآگاه آنها این مساله القاشده که قدرت پسرها نسبت به دخترها به خصوص در کنترل محیط بیشتر است، به همین جهت پسربچه ها بیشتر علاقه مند به بازی های خشن و استفاده از ابزارهای خشونت آمیز مثل اسلحه و بازی های جنگی هستند.»
بازی های جنگی بر روح و روان کودکان تاثیر منفی می گذارد
این روانشناس در ارتباط با تاثیر بازی های جنگی بر روح و روان کودکان می گوید: «بازی های جنگی می تواند بر روان بچه ها تاثیر بدی داشته باشد. این بازی ها، خودمحور بودن، احساس قدرت و تمایل به کنترل محیط اطراف را در آنها تقویت می کند.»
این روان درمانگر کودک در ارتباط با تاثیر انجام بازی های جنگی بر تقویت لطمه های دوران کودکی می گوید: «گاهی مصداق های لطمه زدن به کودکان در زیر سنین سه سال آن قدر زیاد است که غالب انسان ها در زیر سه سال یک درصدی لطمه می بینند و یک درصدی از مازوخیسم و سادیسم را همراه خودشان تا پایان سه سالگی به یدک می کشند که این می تواند تا آخر عمر همراه انسان ها باشد.»
او ادامه می دهد: «گاهی اوقات افراد به دلیل لطمه های دوران کودکی دوست دارند دیگران یا خودشان را آزار دهند و همین مساله سبب می شود که استفاده از وسایل جنگی ازجمله تفنگ برای آنها جذاب به نظر برسد اما علاقه به استفاده از وسایل جنگی در کودکان می تواند حس حداقلی از سادیسم و مازوخیسم که به دلیل لطمه های دوران کودکی وجود داشته را تقویت کند و سبب این شود که خشونت در آینده این افراد بیشتر دیده شود.»
عزیزی تاکید می کند: «اگرچه برخی پژوهش ها ارتباطی بین استفاده از تفنگ و خشونت در آینده پیدا نکردند اما اعتبار این پژوهش های معدودی که در این عرصه وجود دارد، زیر سؤال است و احتمال اینکه این پژوهش ها سفارشی باشند، وجود دارد؛ چراکه بررسی دقیق روان درمانی بر روی کودکان نشان داده است که این مساله می تواند شدت خودآزاری و دگرآزاری در کودکان را افزایش دهد.»
کودکان از تماشای فیلم های خشونت آمیز تاثیر می پذیرند
محققان دریافته اند که تنها دیدن وسایل جنگی مثل تفنگ می تواند سبب شود که افراد پرخاشگرانه تر عمل کنند و این مساله در مورد تفنگ های اسباب بازی هم صدق می کند. در بیشتر موارد شاهدیم که کودکان پس از تماشای فیلمی که حاوی خشونت زیاد با اسلحه است، تمایل بیشتری به بازی با اسلحه داشته و رفتارهای خشونت آمیز بیشتری از خود نشان می دهند. عزیزی بابیان اینکه والدین باید نسبت به تماشای کارتون، فیلم و سریال کودکشان نظارت داشته باشند، می گوید: «والدین تا جایی که امکان دارد نباید به فرزندانشان اجازه تماشای سریال ها و فیلم های ایرانی و خارجی به خصوص سریال ها و فیلم های آمریکایی که در آن از تفنگ استفاده می شود را بدهند.»
او ادامه می دهد: «والدین باید مراقب باشند که این فیلم های به ظاهر جذاب، موردعلاقه ی کودکان قرار نگیرد. خودِ والدین هم نباید جلوی کودکان به تماشای چنین فیلم هایی بنشینند؛ ازاین رو والدین باید برای تماشای فیلم همراه با کودکان محدودیت هایی داشته باشند و بنا بر سن کودکانشان انتخاب کنند که چه فیلم هایی را ببینند و چه فیلم هایی را نبینند.»
برای کودکتان اسلحه نخرید
عزیزی می گوید: «بازی یک تمرین برای آینده است که در تمام موجودات وجود دارد اما اساسا اسلحه و سلاح، کاربردی در زندگی آینده و روزمره انسان ها نخواهد داشت و نیازی به بازی کردن با تفنگ به جهت به کار بردن آن در آینده انسان وجود نخواهد داشت، از این رو ما باید تا جایی که امکان دارد مانع کودک از تماشای صحنه های جنگی و خشن شده و استفاده از این وسایل بازی را برای کودک ممنوع نماییم.»
این روان درمانگر به والدین سفارش می کند که به هیچ عنوان برای کودکانشان اسلحه و ابزار جنگی نخرند: «اگر راه های مختلف را برای نخریدن وسایل جنگی مثل اسلحه امتحان کردید و درنهایت کودکتان همچنان پیگیر به استفاده از این وسایل است، باید توجه داشته باشید که این میزان از علاقه کودک به وسایل خشن و جنگی باید بوسیله ی یک متخصص و روان درمانگر ریشه یابی شود.»
او در پایان تاکید می کند: «والدین باید بدانند استفاده از وسایل جنگی می تواند بر روی یک جنبه ای از ناخودآگاه کودکان که اساس ناخودآگاه بزرگ سالی می شود، تاثیر بگذارد ازاین رو والدین باید بر ناخودآگاه کودکانشان مدیریت داشته و نباید با استفاده از این وسایل بازی، آنها را آماده لطمه زدن به خودشان و دیگران در آینده کنند.»
بیشتر بخوانید: هرآنچه که باید در ارتباط با اعتمادبه نفس بدانید اما روانشناسی زرد به شما نمی گوید
۴۷۲۳۶