تجربه کمردرد در ۸۰ درصد افراد

در گفت وگوی تفصیلی با مین فود تشریح شد

به گزارش مین فود، مدیر کلینیک طب پیشگیری و ارتقاء سلامت سازمان جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران در رابطه با انواع کمردرد، مشکلات عضلانی_اسکلتی و باورهای غلط در این حوزه به تشریح توضیح داد.

دکتر حسین یاری در گفتگو با ایسنا، با بیان این که بیماری های عضلانی_اسکلتی از اهمیت فراوانی برخوردار می باشند، اظهار نمود: مبتلا شدن به هر بیماری با یک میزانی از ناخوشی، ناتوانی و یا متاسفانه، مرگ همراه می باشد. به این تعداد «روزهای از دست رفته زندگی» به سبب ناخوشی، ناتوانی و یا مرگ ناشی از بیماری «بار بیماری» گفته می شود؛ به صورت مثال، زمانیکه به یک عفونت ویروسی تنفسی مبتلا می شویم ۲ تا ۳ روز از زندگی خویش را از دست می دهیم. یا بیماری هایی مثل دیابت و سرطان سبب می شود ماه ها و حتی سالهای زیادی از عمر ما از دست برود. نکته مهم و حائز اهمیت در رابطه با اختلالات عضلانی_اسکلتی اینست که بیماری های از این دست از عومل اصلی «از دست دادن روزهای زندگی» برای انسان ها هستند.
این متخصص اشاره کرد: یافته های آخرین پژوهش های معتبر حاکی از «بار» قابل توجه بیماری های عضلانی-اسکلتی به منظور زندگی انسان ها در دنیای مدرن است؛ به نحوی که «کمردرد»، «آرتروز» و «گردن درد» جزو ۱۰ عاملی هستند که سبب «بیشترین روزهای از دست رفته در زندگی» می شوند.
۸۰ درصد انسان ها کمردرد را تجربه می کنند وی با اعلان اینکه به هر دردی که در ناحیه حدفاصل آخرین دنده تا پایین لگن حس گردد، «کمردرد» گفته می شود، اظهار داشت: ۸۰ درصد از انسان ها کمردرد را حداقل یکبار در طول حیات خود تجربه می کنند. مبتلاشدن به کمردرد، یک پدیده رایج است و جلوگیری از این اختلال بسیار اهمیت دارد. باآنکه بیماری هایی مانند سرطان که باعث مرگ ناگهانی می شوند، حائز اهمیت هستند اما اختلالات عضلانی_اسکلتی هم می توانند افراد را یک عمر زمین گیر و ناتوان کنند و بنظر می رسد که اهمیت این بیماری ها در بین بیماری های غیرواگیر مغفول واقع شده است.
یاری با اعلان اینکه کمردرد علت های گوناگونی دارد، اظهار نمود: منشاء کمردرد می تواند به سبب عوامل مختلف از دلایل کم اهمیت تر مانند «آسیب به عضلات کمر» و «آسیب به مفاصل کمر» تا موارد جدی تر مانند «آسیب جسم مهره»، «آسیب به دیسک بین مهره ای» و «آسیب به سیستم عصبی یعنی ریشه های عصبی و نخاع» باشد. ازاین رو عللی که منجر به کمردرد می شود به پنج دسته تقسیم می شود.
وی «آسیب عضلات» را همچون شایع ترین دلایل کمردرد برشمرد و اضافه کرد: نقطه ماشه ای، اسپاسم و کشیدگی همچون صدمه هایی هستند که می توانند در عضلات اطراف ستون فقرات کمری و باسن سبب ایجاد درد شوند. اختلال و صدمه در مفاصل، مانند مفاصل جانبی ستون فقرات (مفاصل فاسِت)، مفصل هیپ و مفصل ساکروایلیاک می تواند یکی دیگر از دلایل شایع و البته کمتر شناخته شده کمردرد باشد.
بروز آرتروز در ۶۰ درصد افراد بالای ۶۰ سال این متخصص طب فیزیکی افزود: افزایش سن سبب تحلیل جسمانی می شود؛ به صورت مثال، در حدود ۶۰ درصد از افراد بالای ۶۰ سال، شواهد ساییدگی (آرتروز) در گرافی مفاصل شان دیده می شود. منظور از ساییدگی و آرتروز اینست که غضروف مفصل تحلیل می رود و حرکت روان دو استخوان در کنار هم مبتلا به اختلال می شود. مفاصل ستون فقرات کمری هم مستعد آرتروز است و ازاین رو یکی از دلایل شایع کمردرد، خصوصا در افراد مسن تر، ساییدگی (آرتروز) است.
بروز کمرددرد با منشاءهای مختلف مدیر کلینیک طب پیشگیری و ارتقاء سلامت سازمان جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران در رابطه با منشاء سوم کمردرد توضیح داد: «آسیب دیسک های بین مهره ای» هم می تواند منشاء کمردرد باشد. دیسک های بین مهره ای امکان دارد گرفتار طیف متنوعی از صدمه ها شامل «ملتهب شدن»، «از دست دادن آب»، «بیرون زدگی و فتق» و «پارگی» شوند که در نتیجه آن امکان دارد کمردرد بروز پیدا کند.
یاری با اعلان اینکه «جسم مهره ها» منشاء چهارم مبتلا شدن به کمردرد به حساب می آیند، اشاره کرد: این امکان وجود دارد که جسم استخوانی مهره ها روی هم لیز بخورند یا «دنبالچه» جابجا شود که سبب ایجاد درد می شود.
وی افزود: صدمه در «سیستم عصبی» هم بعنوان منشاء پنجم کمردرد شناخته می شود. این احتمال وجود دارد که دیسک بیرون زده یا زائده های استخوانی ناشی از آرتروز و... روی نخاع یا ریشه های عصبی فشار بیاورند و این صدمه سیستم عصبی سبب ایجاد درد در کمر و پاها گردد. به دردی که علت آن فشار روی ریشه های عصبی باشد که از کمر وارد پاها می شوند اصطلاحا «درد سیاتیک» گفته می شود.
بی تحرکی؛ عارضه درددهای عضلانی_استخوانی وی با اعلان اینکه افرادی که دردهای عضلانی_استخوانی را تجربه می کنند به «بی تحرکی» تمایل دارند، اضافه کرد: بیمار به سبب دردی که تحمل می کند به بی تحرکی تمایل دارد. استراحت طولانی و بی تحرکی سبب بروز بعضی از مشکلات مانند ترک موقت شغلی می شود که زمینه ساز بروز اختلالات روانی می شود. میان اختلالات روان مانند اضطراب و افسردگی و بیماری های عضلانی_اسکلتی ارتباط تنگاتنگ دوسویه وجود دارد. همینطور افرادی که گرفتار صدمه های عضلانی_اسکلتی می شوند، به سبب استراحت بیش از اندازه امکان دارد گرفتار مشکلات گوارشی مانند یبوست شوند و همینطور سیستم عضلانی صدمه دیده هم گرفتار تحلیل بیشتر می شود.
مدیر کلینیک طب پیشگیری و ارتقاء سلامت سازمان جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران با اعلان اینکه کمردرد در افراد به اشکال متفاوت بروز می کند، اظهار نمود: این احتمال وجود دارد افرادی که مبتلا به کمردرد می شوند، درد را در نواحی مختلف مانند درد در کمر، درد در پا، درد در ران و درد در ساق پا تجربه کنند. برخی افراد هم همراه با کمردرد، مواردی مانند خواب رفتن، بی حسی، گزگز کردن و سوزن سوزن شدن انگشتان پا یا اندام را تجربه می کنند.
وی افزود: بعضی از افراد اظهار می کنند که میزان کمردرد آنها با خم شدن افزایش می یابد؛ در صورتی است که برخی نشستن را باعث افزایش کمردرد خود می دانند. برخی برای نحوه خوابیدن هم با مشکل روبرو می شوند و اینطور بیان می کنند که توانایی «دمر» یا «طاق باز» خوابیدن را ندارند. مجموع این علامت ها و نشانه های همراه آن سرنخ هایی هستند که می توانند به پزشک در تشخیص منشاء کمردرد راهنمایی بسیار کنند. علاوه بر این علایم و نشانه ها در شرح حال، انجام معاینات بالینی تکمیلی، در عمده موارد پزشک را از انجام اقدامات پاراکلینیک اضافه تر همچون رادیولوژی و ام آر آی بی نیاز می کند.
نیاز به جراحی در کمتر از ۱۰ درصد کمردردها کدام کمردردها باید جراحی شوند؟ یاری در رابطه با روش های درمانی کمردرد اظهار داشت: طبق به روزترین مطالعات علمی، کمتر از ۱۰ درصد کمردردها احتیاج به اقدام فوری جراحی دارند و در سایر موارد درمان غیرجراحی اولویت دارد. وجود «علامت های خطر» در فرد مبتلا به کمردرد نشان دهنده شرایطی اورژانسی است که انجام جراحی را گریزناپذیر می کند. اگر افراد به همراه کمردرد خود، «بی حسی در ناحیه تناسلی» را تجربه می کنند باید نسبت به عمل جراحی اورژانسی اقدام نمایند. همینطور اگر گرفتار «احتباس یا بی اختیاری ادراری» شده اند، می بایست نسبت به عمل جراحی اقدام نمایند.
وی در رابطه با سومین عامل که سبب ضروری کردن عمل جراحی می شود، اظهار داشت: اگر افرادی که مبتلا به کمردرد هستند گرفتار «ضعف حرکتی پیشرونده» شدند باید نسبت به عمل جراحی اورژانسی اقدام نمایند. منظور از ضعف حرکتی اینست که فرد مبتلا به کمردرد به تدریج در حین بیماری توانایی حرکت روی پنجه یا پاشنه پا را از دست بدهد یا قادر به بالا آوردن شست پای خود نباشند که در این صورت باید نسبت به عمل جراحی فوری اقدام نماید.
مدیر کلینیک طب پیشگیری و ارتقاء سلامت سازمان جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران افزود: ازاین رو اگر افراد به همراه کمردرد با موارد احتباس یا بی اختیاری ادراری، بی حسی در ناحیه تناسلی و ضعف حرکتی پیشرونده مواجه باشند، جراحی فوری سفارش می شود. در غیر این صورت انجام عمل جراحی هیچ فوریتی نداشته و درمان های غیرجراحی سفارش می شود.
موفقیت درمان غیرجراحی کمرددرد منوط به ۲ شرط وی با اعلان اینکه موفقیت در درمان غیرجراحی کمردرد منوط به ۲ شرط است، اضافه کرد: یکی از شروطی که برای درمان غیرجراحی کمردرد وجود دارد اینست که شخص بیمار باید به صورت «فعالانه» در روند درمان خود مشارک داشته باشد و نقش خویش را در فرایند درمان به خوبی ایفا کند. شرط دوم برای درمان غیرجراحی اینست که فرد، فرایند درمان غیرجراحی خویش را به صورت «پله پله» جلو ببرد و در یک مرحله متوقف نشود. منظور از مشارت فعالانه بیمار اینست که خود فرد باید جهت درمان خود اقداماتی از قبیل کاهش وزن، تغییر سبک زندگی، انجام تمرینات روزانه و... را به عنون بخشی از فرایند درمان بر عهده بگیرد. منظور از درمان پله پله هم اینست که پزشک معمولاً در وهله نخست درمان خویش را با تجویز دارو و تمرین درمانی آغاز می کند. در گام دوم درمان فیزیوتراپی، لیزردرمانی و... هم بکار گرفته می شود و در گام آخر درمان های غیرجراحی به سراغ مداخلاتی همچون تزریق اوزون، تزریق اپیدورال و... می رویم. در کمتر از ۱۰ درصد بیماران علیرغم پیمودن این سه مرحله طی مدت ۲-۳ ماه درد و ناتوانی بهبود پیدا نمی کند و این افراد هم کاندید جراحی ستون فقرات هستند.
باورهای غلط در کمر درد انقضای «استراحت مطلق» در درمان کمردرد مدیر کلینیک طب پیشگیری و ارتقاء سلامت سازمان جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران ضمن اشاره به این که درمان کمردرد با باورهای غلط هم همراه می باشد، اظهار داشت: یکی از این باورهای غلط در زمینه استراحت کردن حین کمردرد است. حدود ۳۰ سال است پژوهشگران کشورهای توسعه یافته تاکید می کنند دوران «استراحت مطلق» در کمردرد سپری شده است. علم روز حدود ۳۰ سال است که به این نتیجه رسیده است فردی که مبتلا به کمردرد هستند نباید برای طولانی مدت استراحت کند. علیرغم این شواهد علمی متقن، هنوز هم افرادی هستند که به فرد مبتلا به کمردرد سفارش می کنند که روزها در بستر استراحت مطلق داشته باشد.!
وی افزود: استراحت مطلق به هنگام کمردرد اثر سوء بسیاری دارد؛ استراحت مطلق سبب افزایش اضطراب و افسردگی و اختلال سیستم گوارش می شود. همینطور استراحت مطلق سبب افزایش ترس از تحرک در بیمار می شود و اجتناب از فعالیت را در وی می افزاید. سفارش منابع علمی معتبر بر اینست که اگر فرد به کمردرد شدید مبتلا شده باشد، ۲ تا ۳ روز استراحت داشته باشد و نه استراحت مطلق و بعد از سپری کردن دوران استراحت، فرد باید با مدنظر قرار دادن رعایت نکاتی از نظر تغییر سبک زندگی، هرچه سریعتر به زندگی روزمره خود بازگردد.
مدیر کلینیک طب پیشگیری و ارتقاء سلامت سازمان جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران افزود: منظور از تغییر سبک زندگی رعایت نکاتی مانند نحوه درست خوابیدن، بلندنکردن جسم سنگین، اجتناب از نشستن طولانی، ارگونومی درست موقع نشستن و... است که باید در برنامه روزمره افراد مبتلا به کمردرد لحاظ شود.
استفاده از کمربند همیشه اثرگذار نیست وی ادامه داد: استفاده از وسایل ارتوپدی کمکی یکی دیگر از باورهای غلطی است که در مورد کمردرد وجود دارد. خیلی از مردم تصور می کنند به هنگام بروز کمردرد باید از کمربند بهره گیرند. بررسی های علمی مبین اینست که استفاده از کمربند در موارد شدید کمردرد برای مدت کوتاه می تواند کمک کننده باشد؛ اما استفاده طولانی مدت از کمربند سفارش نمی گردد. اگر فردی مبتلا به کمردرد برای مدت طولانی از کمربند استفاده نماید، این احتمال وجود دارد که با آثار سویی روبرو شود. تحلیل رفتن و تضعیف بافت عضلانی، یکی از عارضه های استفاده از کمربند برای مدت زمان طولانی بشمار می رود. همینطور بیمار از نظر روانی به کمربند وابسته می شود و تصور می کند که باید همیشه کمربند داشته باشد تا درد به سراغش نیاید.
یاری با اعلان اینکه تشخیص کمردرد از اهمیت فراوانی برخوردار است، اظهار نمود: خوشبختانه دیدگاه مردم در رابطه با تشخیص کمردرد نسبت به گذشته تغییر کرده است. پرسش های «آیا برای تشخیص کمردرد حتما احتیاج به MRI است؟» و «مواردی که در MRI دیده می شود منشا درد است؟» را مطرح می کنم؛ در پاسخ به این پرسش ها باید اظهار داشت که MRI نمی تواند به تنهایی ملاک تشخیص درد باشد.
این متخصص افزود: همانطور که گفتم پنج منشاء سبب بروز کمردرد می شوند. در بسیاری موارد این منشاءهای درد فاقد نشانه مشخص در MRI هستند؛ به صورت مثال اگر اسپاسم عضلانی یا «نقاط ماشه ای» علت بروز کمردرد باشند در MRI یافته خاصی دیده نمی گردد. ازاین رو میتوان اظهار داشت که تمام منشاءهای کمردرد در تست های MRI نشان داده نمی گردد. علت کمردرد در خیلی از موارد فقط توسط معاینه پزشکی توسط متخصص کاربلد تشخیص داده می شود.
وی افزود: نکته مهم دیگر در رابطه با تصویربرداری MRI اینست که خیلی از تغییراتی که در MRI نشان داده می شود به سبب شرایط سنی است و ارتباطی با کمردرد بیمار ندارد و لزوما منشاء درد به حساب نمی آید. سن بر وضعیت جسمانی همچون وضعیت اجزای ستون فقرات اثرگذار است؛ به نحوی که اگر در گروهی از افراد بالای ۵۰ سال که هیچگونه کمردردی ندارند تست MRI صورت گیرد، در بالای ۵۰% افراد امکان دارد تغییرات دیسک همچون خشکی، سیاه شدن، التهاب و بیرون زدگی دیده شود. پس خیلی از تغییراتی که در MRI بروز می کند به سبب شرایط سنی است. پس این احتمال وجود دارد که فرد دارای MRI سالم باشد اما درد شدید تحمل کند و همینطور این احتمال وجود دارد که فرد درد خفیف عضلانی داشته باشد، اما تست MRI مبین بیرون زدگی دیسک باشد. پس نکته مهم اینست که پزشک و بیمار نباید صرفاً بر یافته های ام آر آی تکیه کنند و این روش تصویربرداری هیچ زمان جایگزین دستان توانمند پزشک در معاینه بالینی نیست.
همبستگی «یکجا نشینی» با کمردرد یاری در رابطه با تأثیر سبک زندگی بر بروز کمردرد اظهار نمود: «سبک زندگی یکجانشین» همبستگی فراوانی با کمردرد دارد. هرچقدر میزان تحرک در زندگی روزمره بیشتر باشد احتمال بروز کمردرد کاهش پیدا می کند. بلندکردن اجسام سنگین به صورت غیراصولی، ننوشیدن آب به میزان کافی و استرس و اضطراب در زندگی شخصی و شغلی و اضافه وزن هم با کمردرد ارتباط دارد.
کمردرد مزمن چیست و چه کسانی در معرض آن قرار دارند؟ وی افزود: بعضی از افراد سال ها از درد کمر رنج می برند. این افراد مبتلا به کمردرد مزمن هستند؛ کمردرد مزمن یعنی کمردردی که برای مدت زمانی بیشتر از سه ماه ادامه پیدا می کند. در حدود ۲۰ درصد افراد مبتلا به کمردرد، این درد مزمن می شود. سوال اینجاست که «چه عاملی سبب کهنه شدن درد در یک فرد می شود؟» خیلی از افرادی که دارای کمردرد کهنه هستند، بیرون زدگی شدید دیسک بین مهره ای ندارند؛ بلکه برخی عوامل که «پرچم های زرد» خوانده می شوند در کهنه شدن دردهای فرد نقش دارد. فردی که اساسا شخصیت فاجعه سازی دارد یعنی مشکلات را بسیار بزرگ قلمداد می کند، یا توانایی مواجهه و تطابق با مشکلات را ندارد، یا نارضایتی هایی از زندگی شخصی و شغلی خود دارد، در معرض مزمن شدن کمردرد قرار دارند. بنابرین نقش عوامل روحی-روانی در مزمن شدن کمردرد بسیار زیاد است.
یاری در قسمت دیگری از صحبت هایش در رابطه با اقدامات کلینیک ارتقای سلامت سازمان جهاددانشگاهی علوم پزشکی تهران اظهار داشت: این کلینیک با همکاری سفارت ژاپن تجهیز شده است و تمام اقدامات تشخیصی، درمانی و پیشگیری در رابطه با اختلالات عضلانی-اسکلتی این مرکز عرضه می شود. این کلینیک مجهز به یک سیستم تشخیصی بسیار مدرن است که وضعیت قامتی ستون فقرات، کف پا و ترکیب بدنی بیمار را مورد آنالیز قرار می دهد و دید مناسبی در اختیار پزشک قرار می دهد که رویکرد تشخیصی جامع تری داشته باشد.
وی افزود: تجهیزاتی مانند نوار عصب عضله، نوار مغز، نوار قلب و سونوگرافی عضلانی- اسکلتی موجود در این کلینیک می تواند در تشخیص بهتر به یاری پزشک آید. علاوه بر امر تشخیص پزشکان این مرکز می توانند از به روزترین تجهیزات همچون لیزرپرتوان، تکارتراپی، بیوفیدبک، PRP و ازون تراپی جهت درمان و توانبخشی اختلالات عضلانی اسکلتی بیماران خود بهره ببرند. علاوه بر این تجهیزات، تیم حرفه ای این کلینیک مشتمل بر پزشک، فیزیوتراپیست، کارشناس ارتوپدی فنی و مربی تمرین درمانی آماده عرضه جدید ترین متدهای درمانی به مراجعین در کلینیک طب پیشگیری و ارتقای سلامت جهاد دانشگاهی هستند.




منبع: minfood.ir